Stupkiewicz-Turek: Równość w dostępie do usług medycznych w kontekście klauzuli sumienia i praw reprodukcyjnych
Organizacje pozarządowe nieustannie zgłaszają problemy w dziedzinie przestrzegania praw reprodukcyjnych i seksualnych kobiet, w tym m.in. prawa do ochrony zdrowia. Przypadki naruszania tych praw są spowodowane nadużywaniem przez lekarzy i lekarki tzw. klauzuli sumienia, która zakłada, że mogą – kierując się swoim sumieniem – odmówić wykonania świadczenia medycznego.
W obecnej sytuacji dochodzi do takich absurdów, że pacjentki przed skorzystaniem z porady ginekologicznej zastanawiają się, jakiego wyznania jest lekarka czy lekarz. Zazwyczaj określony system ich przekonań religijnych warunkuje bowiem wykonanie określonych świadczeń: zabiegu legalnego przerwania ciąży, zlecenia badań prenatalnych czy przepisania środków antykoncepcyjnych albo tzw. antykoncepcji „awaryjnej”, stosowanej do 72 godzin po stosunku.
Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN w dniu 12 listopada 2013 roku wydał stanowisko w sprawie tzw. klauzuli sumienia, w którym krytycznie odnosi się do jej funkcjonowania. Z kolei Parlament Europejski będzie pracował nad postulatem dotyczącym możliwości ograniczenia stosowania klauzuli sumienia przez personel lekarski i medyczny.
Polki powinny mieć możliwość korzystania z usług medycznych objętych gwarantowanym koszykiem świadczeń, a przez to do egzekwowania swoich praw reprodukcyjnych i seksualnych (a w szczególności prawa do ochrony zdrowia).
Najbardziej pożądanym stanem byłaby likwidacja klauzuli sumienia. Sumienie jest kwestią subiektywną i nie powinno być wyznacznikiem postępowania w kwestiach medycznych. Podejmując decyzje medyczne, lekarze i lekarki mają kierować się przede wszystkim koniecznością ochrony zdrowia i życia pacjentki, a nie swoimi przekonaniami światopoglądowymi, a tym bardziej w swojej pracy narzucać ich pacjentkom.
Agnieszka Stupkiewicz-Turek
