Szwedzki rząd wypłaci odszkodowania osobom transpłciowym, które zostały zmuszone do sterylizacji podczas tranzycji
24 marca szwedzki rząd ogłosił, że wypłaci odszkodowania osobom transpłciowym, które zostały zmuszone do sterylizacji podczas tranzycji. To ogromne zwycięstwo społeczności trans w Szwecji.
„To pierwszy raz, gdy państwo uznało obowiązkową sterylizację za pogwałcenie praw człowieka i zdecydowało się wypłacić odszkodowania osobom, które jej doświadczyły. TGEU (Trangender Europe*) przyjmuje decyzję Szwedzkiego rządu z zadowoleniem i zachęca inne państwa do pójścia tą samą drogą” – mówi dyrektor wykonawczy TGEU, Julia Ehrt.
Komentarz Wiktora Dynarskiego, osoby działającej na rzecz osób trans:
W 2013 roku Szwecja wreszcie przyjęła do wiadomości, że sterylizacja w zamian za prawne poszanowanie tożsamości płciowej to okropny scenariusz tranzycji dla wielu osób transpłciowych. Dla niektórych tak dotkliwy, że decydowały się jak najbardziej opóźnić tranzycję właśnie dlatego, że chciały być rodzicami. Od 2013 roku zaczęły się również starania aktywistów, aby osobom zmuszanym do tego procederu zapewnić zadośćuczynienie. Było ono o tyle ważne, że prawo nie tylko nakazywało sterylizacji, lecz także zakazywało mrożenia nasienia czy jajeczek. Innymi słowy osoba trans w ogóle nie mogła liczyć genetyczne potomstwo, jeśli nie zdecydowała się na nie jeszcze przed tranzycją.
Coś, co w Polsce wydawałoby się prawnie nie do pomyślenia – dlaczego ktoś nie tylko nie pozwoliłby na przechowanie komórek czy zmuszenie do sterylizacji. Tymczasem tutaj mamy zgoła inny problem. Sterylizacja na życzenie nie jest dostępna. Oznacza to, że osoba trans musi przejść długą drogę diagnostyki, najczęściej połączoną ze zmianą prawną, żeby w ogóle móc tej sterylizacji dokonać. Prawo, które nie daje wyboru w tym zakresie jest złym prawem – zarówno gdy nakazuje sterylizacji, jak i gdy ją wymusza. Wybór zawsze powinien pozostawać po stronie osoby zainteresowanej.
W piątek, 24 marca 2017, Minister Zdrowia, Gabriel Wikström, ogłosił, że szwedzki rząd zgodził się na rekompensatę dla osób trans w wysokości ok. 23,5 tys EURO, na osobę.
Odszkodowanie przysługuje każdej osobie, która została poddana zabiegowi przymusowej sterylizacji w latach 1972-2013, po to by móc kontynuować procedurę prawnego uznania płci.
W kwietniu 2016 roku, po długotrwałych naciskach ze strony organizacji LGBTQ, rząd Szwecji po raz pierwszy ogłosił, że zajmie się sprawą. Rzecznictwo w tej sprawie prowadzono od 2013 roku, kiedy wycofano obowiązkową sterylizację. Udało się też zebrać 160 zeznać osób, które zostały zmuszone do poddania się zabiegowi. Prawo zacznie obowiązywać od 1 maja 2018 roku.
„Nie można cofnąć łamania praw człowieka, ale poprzez rozpoznanie przemocy i stworzenie finansowej rekompensaty dla osób trans, Szwecja zrobiła duży krok by naprawić niesprawiedliwość” – dodaje Ulrika Westrlund, członek zarządu TGEU.
