Sprawiedliwość dla kobiet czy dla gwałcicieli?

Temat przemocy seksualnej z dużą siłą powrócił do debaty publicznej w 2017 roku. Z jednej strony za sprawą opisywanych przez media drastycznych przypadków: gwałtów zbiorowych, czy też kończących się śmiercią brutalnie zgwałconych kobiet. Przypadków pokazujących, że kobiety mające za sobą doświadczenie gwałtu nie mogą liczyć na sprawiedliwość, ponieważ niejednokrotnie – na co wskazują statystyki – sprawcy wychodzą na wolność w poczuciu bezkarności. Z drugiej strony zasięg akcji #metoo #jateż pokazuje, że coraz więcej kobiet ma odwagęmówić o swoich doświadczeniach, a skala ujawnionej przemocy seksualnej jest zaledwie czubkiem góry lodowej.

W 2016 roku Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER opublikowała raport „Przełamać tabu. Raport o przemocy seksualnej”, który przedstawiał wyniki naszych badań dotyczących przemocy seksualnej, jakie przeprowadziłyśmy wśród kobiet w drugiej połowie 2015 roku, a także wyniki monitoringu dotyczącego funkcjonowania w praktyce ścigania przestępstwa zgwałcenia.

Dane mówią same za siebie. Przemoc seksualna doznana ze strony mężczyzn jest powszechnym doświadczeniem kobiet, które wzięły udział w naszym badaniu. 87 procent respondentek spotkało się w swoim życiu z jakąś formą molestowania seksualnego. 62 procent uczestniczyło w aktywności seksualnej wbrew swojej woli. 23 procent doświadczyło próby gwałtu, a 22 procent gwałtu. W większości wypadków sprawcą była osoba bliska: obecny (22 procent) lub były partner (63 procent), a do zdarzenia doszło w mieszkaniu (55 procent). 67 procent spraw dotyczących zgwałcenia jest umarzanych na szczeblu postępowania w prokuraturze. W latach 2010-2014 orzeczono 37 procent kar pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania, z czego 43 procent stanowiły wyroki w zawieszeniu bez dozoru.

Raport Fundacji STER zawierał rekomendacje w zakresie zwiększenia skuteczności dochodzenia swoich praw przez osoby pokrzywdzone i usprawnienia systemu. Rekomendacje w tej materii zgłaszał także Rzecznik Praw Obywatelskich oraz zostały one zawarte w raporcie „Odmowy wszczęcia i umorzenia postępowań w sprawach o zgwałcenia popełnione po zniesieniu wnioskowego trybu ścigania”, przygotowanym na zlecenie Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania adw. Artura Pietrykę.

Punktem wyjścia do naszej debaty będzie ocena stanu faktycznego, jeśli chodzi o ściganie przestępstwa zgwałcenia i dochodzenie sprawiedliwości przed sądem, oraz zgłaszane przez różne środowiska i instytucje propozycje zmiany.

Chcemy się również zastanowić, czy faktycznie mamy w Polsce do czynienia z kulturą gwałtu? Jakie są reakcje na przemoc seksualną? Jak społeczeństwo reaguje na przełamywanie tabu milczenia wokół przemocy seksualnej.

Część I, godz. 17.00-18.30: Rekomendacje i propozycje zmiany

dr Sylwia Spurek, Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Równego Traktowania

adw. Artur Pietryka, autor raportu „Odmowy wszczęcia i umorzenia postępowań w sprawach o zgwałcenia popełnione po zniesieniu wnioskowego trybu ścigania”, przygotowanego na zlecenie Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania, wiceprzewodniczący Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej

min. Marcin Warchoł, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości

Moderacja: Agnieszka Grzybek, Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER

Część II, godz. 18.30-20.00: Sprawca i ofiara pod sąd?

prof. Monika Płatek, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

adw. Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, przewodnicząca Zespołu ds. Kobiet przy Naczelnej Radzie Adwokackiej

Anna Czerwińska, Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER

Przedstawiciele Prokuratury Okręgowej i Sądu Okręgowego w Warszawie.

Moderacja: Anna Dryjańska, portal natemat.pl

Debata finansowana jest z grantu otrzymanego od Fundacji im. Stefana Batorego.