Szanowny Zespole Redakcyjny Gazety Wyborczej i Wysokich Obcasów,
z rosnącym niepokojem obserwujemy coraz wyraźniej zaznaczające się w mediach jawnie transfobiczne tendencje. W związku z tym kierujemy do Redakcji oraz Osób pracujących w szeroko pojętych mediach niniejszy apel o szczególną wrażliwość w relacjonowaniu tematów które mogą dotyczyć praw osób transpłciowych oraz o zaprzestanie publikowania jawnie transfobicznych wypowiedzi.
Szczególną uwagę pragniemy zwrócić na następujące publikowane na Waszych łamach artykuły: wywiady Krystyny Romanowskiej z Urszulą Kuczyńską oraz Kayą Szulczewską, felieton “A co jeśli osoba z macicą woli być kobietą” Katarzyny Szumlewicz z 8 stycznia oraz opublikowany, później zdjęty i przedrukowany przez TVPInfo (sic!) list do redakcji “Mamo, mam udawać osobę niebinarną? Nie chcę!” z 11 stycznia oraz wypowiedzi w mediach społecznościowych Katarzyny Szumlewicz oraz Ewy Kalety.
Publikacje te prezentują wprost nienawistne stanowiska rodem z najgorszych populistycznych bulwarówek, powielają stereotypy zaczerpnięte z amerykańskich i brytyjskich akcji propagandowych oraz, co najistotniejsze, ramię w ramię z polskim rządem napędzają kampanię nienawiści wprost pogarszającą sytuację osób transpłciowych, najbardziej wrażliwej grupy w społeczności LGBTQ.
Na końcu listu umieszczamy skróconą analizę wybranych fraz z wymienionych artykułów oraz statystyki i pobieżny opis sytuacji w Wielkiej Brytanii, gdzie samozwańcze „radykalne feministki”, działają z wprost fundamentalistycznie religijnymi organizacjami przeciwko nie tylko regulacjom prawnym mającym na celu poprawę sytuacji zdrowotnej osób niecisnormatywnych, ale i w celu zmiany postaw społecznych względem tej grupy.
Nienawiść nie jest poglądem. Samookreślenie mianem „feministki” nie zwalnia z odpowiedzialności za szerzenie postaw pełnych manipulacji i pogardy. Deklaracja braku transfobicznych poglądów i intencji nie wystarcza do uzyskania legitymacji publicznego wygłaszania transfobicznych deklaracji w imię źle pojętej inkluzywności. Dawanie platformy transfobicznym aktywistkom wzmacnia uprzedzenia dotyczące osób transpłciowych w społeczeństwie, daje przyzwolenie na przemoc i kontynuowane może prowadzić do dramatycznego pogorszenia warunków życia osób transpłciowych w Polsce, w tym wyraźnego wzrostu zagrożenia autoagresją i samobójczą śmiercią.
Apelujemy przede wszystkim o to, żebyście zaprzestali publikacji nienawistnych, tendencyjnych i manipulacyjnych tekstów i jasno nazwali TERFizm mową nienawiści, tak, jak nazywacie nią homofobię. Oczekujemy że podejmiecie prace strukturalne w kierunku uwrażliwienia redakcji na kwestie dotyczące osób niecisnormatywnych, które nie skończą się na jednym szkoleniu antydyskryminacyjnym. Oczekujemy również oficjalnych przeprosin opublikowanych na łamach Gazety Wyborczej i Wysokich Obcasów w tekście ustalonym z nami, podpisanych przez wszystkie osoby należące do zespołów redakcyjnych obu pism. Ponadto, w ramach zadośćuczynienia oczekujemy przekazania darowizn na rzecz oddolnych grup samopomocowych działających na rzecz osób transpłciowych za pomocą i pośrednictwem Funduszu Dla Odmiany.
Nic o nas bez nas. Jest dla nas priorytetem, by we wszelkich debatach odnoszących się do jakichkolwiek kwestii dotyczących osób niecisnormatywnych wybrzmiewał również nasz – tychże osób – głos.
Wiemy, że nie jesteście medium LGBTQ+ mimo incydentalnych starań w tym kierunku. Rozumiemy, że może nie być to dla was priorytet. Tym bardziej oczekujemy, że refleksyjnie skonfrontujecie się z faktem, że przez ostatnie tygodnie aktywnie przyczyniałyście się do krzywdzenia społeczności osób transpłciowych i weźmiecie odpowiedzialność za każde słowo publikowane na waszych łamach.
Analiza, statystyki i źródła poniżej.
Analiza
Według tekstów Wysokich Obcasów [1] [2] i Gazety Wyborczej [3] [4]:
- określanie się jako TERF miałoby być przedmiotem do dumy (TERF – ang: trans-exclusionary radical feminist – czyli osoba zasłaniająca swoje transfobiczne uprzedzenia rzekomym feminizmem);
- tworzycie fałszywe przekonanie, że transpłciowość opiera się na obniżaniu wartości cisnormatywnych kobiet, a dla społeczności osób transpłciowych słowo „kobieta” miałoby być obraźliwe;
- przytaczacie absurdalny zarzut zbyt niskiego procentowego udziału osób transpłciowych w populacji ogólnej, by zasadne było liczenie się z ich potrzebami, ponadto pozwoliliście na podważanie doświadczeń grup osób marginalizowanych;
- umniejszacie prawo do przeprowadzenia krytyki przez społeczność LGBTQ i sprowadzacie jej działalność edukacyjną oraz samo istnienie do „linczu”, „mizoginii”, programu „autorytarnego” czy „faszystowskiego” (co stanowi bezpośrednią kalkę z „totalitaryzmu ideologii LGBT” z ust Kai Godek i abp. Gądeckiego), a określenia neutralne płciowo nazywacie „nowomową”;
- insynuujecie, że społeczność osób trans wymusza tranzycję na innych, w tym na dzieciach;
- zrównujecie wprost orientację psychoseksualną i tożsamość płciową z subkulturowością, nie rozróżniając ich zarazem od koniecznej do przetrwania w queerfobicznym społeczeństwie własnej tożsamości zbiorowej i kultury;
- normalizujecie podważanie faktu istnienia transpłciowości i niebinarności przez prezentowanie ich jako „pogląd”;
- pozwalacie na szydzenie tożsamości płciowej osób transpłciowych;
- według publikowanych przez was tekstów społeczność osób transpłciowych miałaby masowo solidaryzować się z osobami je prześladującymi – TERFkami, a nie sama z sobą;
- demonizujecie społeczność osób transpłciowych budując fałszywy wizerunek grupy skupionej wokół wysyłania gróźb śmierci, podczas gdy według przytoczonych badań to ta właśnie grupa jest systematycznie prześladowana;
- bezkrytycznie zakładacie, że autorami takich pogróżek jest cała społeczność, a nie poszczególne osoby (posługujecie się przy tym dowodami anegdotycznymi i jednostkowymi).
Statystyki
Jak wskazuje raport Kampanii Przeciw Homofobii, Lambdy Warszawa i Fundacji Trans-Fuzja za lata 2015-16 pod redakcją Magdaleny Świder i dr. Mikołaja Winiewskiego [5], blisko 42.4% osób transpłciowych w Polsce ocenia swoje życie negatywnie. 69.7% czuje się samotnie. Tylko 26.4% nigdy nie miało myśli samobójczych. Odsetek osób LGBTQ z poważnymi objawami depresji jest pięć razy wyższy niż w populacji ogólnej i ciągle rośnie. Badanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 2020 r. [6] pokazuje,że 59% osób trans ukrywa swoją tożsamość w szkole i niemal 20% osób trans odchodzi z lub zmienia szkołę ze względu na bycie osobą LGBTI. Ponadto 46% osób trans doświadczyło prześladowania ze względu na bycie osobą LGBTI w ostatnim roku. Dramatyczne złe warunki życia osób niecisnormatywnych sprawiają, że tak proste działania jak zwracanie się do osoby transpłciowej jej właściwym imieniem i poprawnymi zaimkami jest już odczuwalne jako znacząca zmiana i zmniejsza ryzyko depresji o 65% (Journal of Adolescent Health) [7].
Jak wskazują brytyjskie dane [8], od czasu prowadzonej w Zjednoczonym Królestwie anty-transpłciowej kampanii zapoczątkowanej w 2018 roku właśnie poprzez bezrefleksyjne szerzenie mitów i teorii spiskowych, której kulminacją była strategiczna dezinformacja ze strony znanych mediów jak The Guardian czy BBC, zbrodnie z nienawiści w tym kraju wzrosły o 81%. Możecie w Polsce tego uniknąć, jeśli się opamiętacie i przestaniecie oferować medialną przestrzeń nienawistnym i pełnym przekłamań treściom.
- prof. Anna Landau, afiliacja: Komitet Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk
- prof. Jacek Kochanowski, afiliacja: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski
- dr. hab. Paulina Kramarz, afiliacja: Wydział Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
- dr hab. Igor Piotrowski, afiliacja: Instytut Kultury Polskiej UW
- dr. Anna Dżabagina, afiliacja: Instytut Literatury Polskiej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
- dr. Anna Lica, afiliacja: Wydział Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- dr. Joanna K. Malinowska, afiliacja: Wydział Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- dr. Barbara Borkowska, afiliacja: Katedra Biologii Człowieka, Uniwersytet Wrocławski; Wykluczamy Wykluczenia
- dr Weronika Parfianowicz, afiliacja: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski
- dr. Jagoda Budzik, afiliacja: Uniwersytet Wrocławski
- dr. Wiktor Dynarski, afiliacja: Ośrodek Badań Społecznych nad Seksualnością, Uniwersytet Warszawski
- dr. Mikołaj Ratajczak, afiliacja: Instytut Filozofii i Socjologii PAN
- dr. Łukasz Smuga, afiliacja: Instytut Filologii Romańskiej, Uniwersytet Wrocławski
- dr. Marcin Zarod, afiliacja: Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski
- dr. Kornelia Sobczak, afiliacja: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski
- dr Joanna Jędrzejewska-Szmek, afiliacja: Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN
- dr Magda Szcześniak, afiliacja: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski
- Marta Gospodarczyk, afiliacja: Kolegium MISH Uniwersytet Warszawski
- Monika Helak, afiliacja: Wydział Socjologii, Uniwersytet Warszawski
- Alicja Okrasińska, afiliacja: Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski
- Piotr Sterczewski, afiliacja: tłumacz, doktorant UJ
- Antoni Zając, afiliacja: Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Warszawski
- Zuzanna Jusińska, afiliacja: Wydział Filozofii, Uniwersytet Warszawski
- Krzysztof Herman, afiliacja: Koło Naukowe Myśli Lewicowej Uniwersytet Śląski
- Marcin Gołąb, afiliacja: Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
- Alex Miętkiewicz, afiliacja: Wydział Neofilologii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Agata Janicka, afiliacja: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Maksymilian Kamiński, afiliacja: Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- Wiktoria Gorycka, afiliacja: Wydział Filozofii, Uniwersytet Warszawski
- Franciszek Krawczyk, afiliacja: Wydział Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- Wiktor Magdziarz, afiliacja lub zawód: London School of Economics, Department of Social Policy
- Barbara Nowaczyk, afiliacja: teatrologia, UAM
- Katarzyna Teresa Peplińska, afiliacja: Koło Naukowe Sznirele Perele, UWr
- Polie Młodzianowskie, afiliacja: Studencie Instytutu Kultury Polskiej UW
- Karolina Grenda, afiliacja: Rada Języka Neutralnego
- Paweł Dembowski, afiliacja: Rada Języka Neutralnego
- Szymon Misiek, afiliacja: Rada Języka Neutralnego
- Andrea Vos, afiliacja: Rada Języka Neutralnego
- Rony Ariel Lis, afiliacja: Rada Języka Neutralnego oraz Esmeraldino Queer
- Katarzyna Woźny, afiliacja: Inkluzywna Mowa
- Kamila Kuryło, afiliacja: Codziennik Feministyczny
- Maja Staśko
- Maja Heban
- Franciszek Sobieraj, afiliacja: Nowe Peryferie
- Katarzyna Czajka-Kominiarczuk, afiliacja: Zwierz Popkulturalny
- Michał Ochnik, afiliacja: Mistycyzm Popkulturowy
- Monika Drubkowska, afiliacja: Fundacja Warto być równym nad Wartą
- Maja Buk, afiliacja: Spółdzielnia Praktyk Wywrotowych
- Teo Łagowska, afiliacja: Kolektyw Drag King Heroes
- Kamille Piechaczyk, afiliacja: Dziewuchy Berlin
- Helena de Cleyre, afiliacja: trans-research.pl
- Ola Kaczorek, afiliacja: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza
- Paweł Szamburski, afiliacja: Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza
- Michał Rymaszewski, afiliacja: Stowarzyszenie Stan Równości
- Maciej Kruszka, afiliacja: Stowarzyszenie Tęczowe Opole
- Aleksandra Kossak, afiliacja: Stowarzyszenie Tęczówka
- Weronika Achrem, afiliacja: Inicjatywa Sekspozytywna
- Lena Rodziewicz, afiliacja: Fabryka Równości
- Anita Pustoła, afiliacja: Inicjatywa Sekspozytywna
- Małgorzata Szutowicz, afiliacja: Stop Bzdurom
- Nadia Kłos, afiliacja: Queer Tour
- Lucien Gaszyński, afiliacja: Dumni i Wściekli oraz Stop Bzdurom
- Monika Bujak, Tęczowy Tarnów
- Kacper Szweda, afiliacja: Kolektyw OPÓR
- Róża Majewska, afiliacja: Queer UW
- Zyta Ostrowska, afiliacja: Queer UW
- Bogna Ostrowska, afiliacja: Queer UW
- Małgorzata Kot, afiliacja: JESTEM
- Sida Olesiak, afiliacja: JESTEM
- Nina Kuta, afiliacja: TransGrysy
- Olg Dąbrowa, afiliacja: Kolektyw Sawa
- Ingrid Jurczak, afiliacja: Grupa Nieustającej Pomocy
- Filip Kania, afiliacja: Grupa Nieustającej Pomocy
- Zuzanna Mazur, afiliacja: Fundusz solidarnościowy im. Milo Mazurkiewicz
- Dag Fajt, afiliacja: Fundusz Solidarnościowy im. Milo Mazurkiewicz
- Polka Lea Berg, afiliacja: Queerowa Inicjatywa Pomocowa, Warszawski Autonomiczny Licealny Komitet Antyfaszystowski
- Tomasz Grzyb, afiliacja: Zarząd Akcji Socjalistycznej
- Wiola Krysiak, afiliacja: Akcja Socjalistyczna
- Filip Chudy, afiliacja: Akcja Socjalistyczna
- Dominik Sęczkowski, afiliacja: Społeczny Bytom
- Gabriela Wysocka, afiliacja: Komiks „Zmęczeni Codziennością”
- Aleksandra Kraszczyńska, afiliacja lub zawód: Psychotraumatolożka
- Julia Wiśniewska, partia Razem
- Jakub Przybysz, partia Razem
- Piotr Nowacki, partia Razem
- Paweł Klu, osoba LGBTQ+
- Agata Kreska
- Agnieszka Wichrowska
- Katarzyna Derda
- Piotr Masierak
- Iwona Janczarek
- Michał Rudziński
- Anna-Maria Siwińska
- Krzysztof Ceran
- Natalia Radom
- Szymon Nowak
- Małgorzata Sowa
- Sky Kaczmarczyk
- …
Na wpisanie czeka ponad 300 nazwisk osób sygnatariackich. Listę uzupełniamy co jakiś czas.
Źródła
- Romanowska Krystyna (2020) Kaya Szulczewska: Hejterów mam od prawa do lewa. Tutaj jesteśmy nazywane TERF, a na prawicy – feminazistkami wywiad https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,80530,26642402,na-prawo-feminazistka-na-lewo-terf.html
- Romanowska Krystyna (2020) Mam wątpliwości, czy zamiana „kobiet” na „osoby z macicami” to postawa lewicowa wywiad https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,26597103,kobiety-w-polsce-jeszcze-nie-zajely-miejsca-na-scenie.html
- Szumlewicz Katarzyna (2021) A co, jeśli „osoba z macicą” woli być „kobietą”? https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,26670955,a-co-jesli-osoba-z-macica-nie-chce-byc-tak-nazywana.html
- List do redakcji (2021) Mamo, mam udawać osobę niebinarną? Nie chcę! Ale nie chcę też stracić przyjaciół https://wyborcza.pl/7,162657,26675267,mamo-mam-udawac-osobe-niebinarna-nie-chce-ale-nie-chce-tez.html obecnie na https://www.tvp.info/51767004/mamo-mam-udawac-osobe-niebinarna-skasowany-list-czytelniczki-gazety-wyborczej-opublikowany-w-calosci-cenzura-po-lewicowej-nagonce-tvp-info
- Świder, M., Winiewski, M. (red.). (2017). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii. https://kph.org.pl/wp-content/uploads/2015/04/Sytuacja-spoleczna-oso%CC%81b-LGBTA-w-Polsce-raport-za-lata-2015-2016.pdf
- Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2020), A long way to go for LGBTI equality. https://fra.europa.eu/en/publication/2020/eu-lgbti-survey-results
- Stephen T. Russell, Ph.D.Amanda M. Pollitt, Ph.D.Gu Li, Ph.D.Arnold H. Grossman, Ph.D. (2018) Journal of Adolescent Health https://www.jahonline.org/article/S1054-139X(18)30085-5/fulltext
- Calderwood Imogen (2019) Transgender Hate Crimes Soar by 81% in England, Scotland, and Wales https://www.globalcitizen.org/en/content/transgender-hate-crime-rise-england-wales-scotland/