Krótka historia siły plakatów Angeli Davis

18 sierpnia 1970 roku imię Angeli Yvonne Davis zostało umieszczone na Liście 10 Najbardziej Ściganych Przestępców FBI za porwanie, morderstwo i lot międzystanowy. Bycie złapaną przez J. Edgara Hoovera za zbrodnie, których najwyraźniej nie popełniła od razu uczyniło Davis sławną lub niesławną, w zależności od punktu widzenia, niczym rewolucjoniści tacy jak Che i Mao.

Niemal od początku plakaty były sposobem, w jaki świat związał się z Angelą Davis. W czasie dwóch miesięcy jej ucieczki, sklepy zwiększyły swoje obroty sprzedając odbitki plakatu „Poszukiwana”, który przyozdobił ściany urzędów pocztowych w całych Stanach Zjednoczonych; wg niektórych, plakaty „Poszukiwanej” Angeli z apelem, aby dzwonić osobiście do dyrektora FBI sprzedawały się lepiej niż fajki do palenia haszu.

WantedSm

Po jej aresztowaniu 13 października 190 roku, uwolnienie Davis z więzienia stało się głośną sprawą.

Na poziomie lokalnym, setki komitetów w Stanach i zagranicą agitowało na rzecz jej wolności. Te oddolne grupy wyrażały swoje poparcie poprzez niezliczone plakaty i ulotki. Otoczona aureolą włosów Angela, często przedstawiana była z mikrofonem, z nieruchomą twarzą o jasnym spojrzeniu, mówiącą władzy prawdę.

AngelaWithMicSm1

Przed aresztowaniem Davis była elokwentną adwokatką tego, co nazywała „sprawą wolności… sprawą moich ludzi” i tych wszystkich, którzy byli gnębieni rasowo i ekonomicznie. Lecz to represja wobec Davis (najpierw została wydalona z University of California w Los Angeles za korzystanie ze swych praw, zawartych w  Pierwszej Poprawce [zakłada m.in. wolność wypowiedzi, prasy, prawo do swobodnych zgromadzeń – przyp. tłum.], później przez prawie półtora roku odmawiano jej zwolnienia za kaucją, gdy oskarżono ją o przestępstwo, którego prawdziwi sprawcy byli albo w więzieniu, albo martwi) sprawiła, że stała się donośnym głosem ruchu protestującego, symbolem sprawiedliwości społecznej i twarzą więźniów politycznych, w każdym miejscu.

Plakaty Davis były kluczowym narzędziem wykorzystywanym przez jej zwolenników/czki do rozpowszechniania jej przekazu w erze przed Internetem. – Ze względu na jej ogromne afro oraz rolę w partii komunistycznej i Czarnych Panterach [radykalna organizacja polityczna, chroniąca czarną mniejszość w USA – przyp. tłum.], Angela Davis stała się wzorem dla wielu ludzi. Fakt, że jej wizerunek stał się tak dominujący nie budził zaskoczenia – mówi Lincoln Cushing, autor i aktywista, który zorganizował kilka wystaw o sztuce politycznej, między innymi „All of Us or None” („Wszyscy albo nikt”) w Oakland Museum of California w 2012 roku.

Wielu ludzi, także ci z kolejnych pokoleń, identyfikowało się z ludzką stroną Angeli Davis, lecz dla niektórych, znaczenie Angeli było nawet bardziej osobiste. – Nigdy nie widziałam Angeli jako ikony –  twierdzi kolekcjonerka plakatów i archiwistka Lisbet Tellefsen, która znała Davis towarzysko od lat 80. i która, wg Cushinga, posiada prawdopodobnie największą kolekcję wizerunków Angeli w Stanach Zjednoczonych. – Widziałam ją jako szlachetną kobietę, siostrę, która się nie złamała. Wielu starszych ludzi, wśród których się wychowywałam, byli rozczarowani i złamani. Ale Angela po prostu żyła zgodnie z tym, w co wierzyła. Posiadanie takiego wzoru było niezwykle budujące.

Jasno oświetlone studio Tellefsen jest pełne wizerunków Angeli, które spoglądają na ciebie ze wszystkiego: od sztuki kontestującej po wycinki z gazet, a wszystko to jest z pietyzmem zorganizowane. Tellefsen posiada tak wiele plakatów Angeli Davis, że nadaje im ich własne, nieformalne klasyfikacje. Na przykład, są takie, w których Angela wydaje się wyglądać jak anioł, co Tellefsen nazywa plakatami „czarne jest piękne”. – Były stworzone przez społeczność czarnych, dla społeczności czarnych – mówi – Chodziło o wspieranie jej wizerunku jako silnej, czarnej siostry.

Jej kolekcja zawiera ten plakat Davida Mosely’ego:

AngelaMosleySm

Angele międzynarodowe są ulubionymi Tellefsens. – Spójrzcie na te dwie – mówi podekscytowana, wyciągając czarno-biały plakat wydrukowany przez hawańską Organization in Solidarity with  the People of Africa, Asia, and Latin America (OSPAAAL, Organizacja Solidarności z Ludnością Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej) oraz niebiesko-biały rysunek paryskiej grupy zwanej Union des Ètudiants Communistes de France (Związek studentów-komunistów Francji). – Kubańczycy zwracają uwagę na jej siłę. Jest w kajdanach, ale nie jest złamana. Tutaj – mówi, wskazując na francuski, przypominający Lenę Horne portret Angeli – jest delikatna i piękna.

Jeszcze w 1971 roku, Félix Beltrán był jednym z czołowych grafików i projektantów na Kubie (w połowie lat 80. przeniósł się do Meksyku, gdzie wciąż mieszka). Wg Beltrána, który twierdzi, że nigdy nie rozmawiał z Angelą Davis, Departament Orientacji Rewolucyjnej [komórka Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Kuby – przyp. tłum.] wsparł go kilkoma fotografiami, które Tellefsen zidentyfikowała jako dzieło F. Josepha Crawforda, który pstryknął kilka zdjęć Angeli w czasie konferencji prasowej w Nowym Jorku, 9 września 1969 roku.

Beltrán nadał zdjęciom Crawforda nowy wygląd, który wydobył z nich i podkreślił kędziory Davis oraz cienie na jej twarzy i szyi.

ThreeBeltranAngelasSm

Kolory również zostały przemyślane. – Czerwony połączony z niebieskim – mówi Beltrán – miały przypominać flagę Stanów Zjednoczonych. Oprócz – słusznie – Angeli-flagi, zdominowane były także przez czerń raczej niż biel.

– Plakat został stworzony przeze mnie na początku 1971 roku – mówi Beltrán – i jest jednym z najbardziej interpretowanych plakatów końca XX wieku. Dla mnie, zaszczytem jest oglądanie go w ramkach w domach, jak gdyby był to obraz. Obawiam się jednak, że stało się tak ze względu na atrakcyjność plakatu, a nie jego zawartość, która dla mnie jest najważniejsza.

Niedawno, w 2003 roku, Shepard Fairey zaadaptowała fotografie F. Josepha Crawforda, przerobione przez Félixa Beltrána na potrzeby plakatu pod tytułem „Angela Szorstka” (Angela Rough).

Na początku opublikowane w nakładzie 300 podpisanych i ponumerowanych egzemplarzy z dodatkową wersją metalową w zaledwie dwóch egzemplarzach, „Angela Szorstka” ukazuje czarno-beżową wersję Angeli Beltrána za kratą brudnoczerwonych linii, niczym kraty więzienne. Według ExpressoBeans.com, które wykryło 26 sprzedaży „Angeli Szortskiej” w ciągu ostatniej dekady, średnia cena wynosiła około 250$.

ShepAngelas

– Myślę, że jednocześnie czuję się dumna i wzrusza ramionami na myśl o czymś, co zaczyna żyć własnym życiem – mówi kurator Cushing – Ona naprawdę stała się ikoną, która była jednocześnie brzemieniem i błogosławieństwem. Ale myślę, że jest dumna z faktu, że jej rola doprowadziła do podtrzymania ducha ruchu.

Tekst Ben Marks, tłumaczenie Marta Michalska

design & theme: www.bazingadesigns.com