Jedna z nas przez cały Kongres Kobiet musiała stać na baczność. Dziewczyny, tak nie wolno!
Maria Świetlik – antropolożka, działaczka społeczna i związkowa
Będziemy mieć tyle demokracji w Polsce, ile jej zapewnimy w miejscu pracy – bez tej lekcji Kongres Kobiet niczego nie zmieni. A najlepiej, żeby zaczął zmieniać od siebie.
fot. Patrycja Dołowy
Z dużą ciekawością wybrałam się w tym roku na Kongres Kobiet. Mój pierwszy, bo chciałam wesprzeć HERoiczną pracę dziewczyn, które wprowadzają na tę imprezę tematy socjalne. Cieszę się, że w gronie świetnych panelistek mogłam opowiedzieć o prekarności. I jej kobiecym wymiarze. Dziś nawet kobietom zatrudnionym na umowę o pracę Polska oferuje życie prekarne, tzn. w stanie ciągłej niepewności, bez wiary, że uda się zbudować stabilność. Z kolei Katarzyna Duda mówiła o pladze outsourcingu na przykładzie pracy salowych i pielęgniarek w publicznych szpitalach. Zatrudnione przez zewnętrzne firmy są okradane z należnych im świadczeń, zmęczone, łapią kolejne dyżury. Pracują poniżej swoich możliwości i aspiracji, z konieczności zaniżając też poziom bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkoda, że tych opowieści nie usłyszały organizatorki Kongresu Kobiet, które również uległy outsourcingowej patologii – o czym za chwilę.
Państwo umywa ręce
Ruch robotniczy wywalczył nie tyle ośmiogodzinny czas pracy, ile prawo do odpoczynku. I życia poza pracą. Polskie kobiety – mimo formalnego utrzymania ośmiogodzinnego dnia pracy – utraciły czas wolny. Powodem są zaniedbania państwa w zakresie opieki zdrowotnej, dostępu do żłobków i przedszkoli, opieki nad seniorami. W naszych warunkach kulturowych te obciążenia spadają na kobiety. W biografiach wielu uczestniczek Kongresu Kobiet widać jak na dłoni skutki kapitulacji państwa. Brak przyzwoitej jakości usług publicznych skazuje je na heroiczną walkę o przetrwanie dla siebie i osób zależnych. Swój czas wolny oddają na rzecz pracy opiekuńczej, umawiania dzieci do lekarzy, załatwiania opieki dla rodziców, odrabiania lekcji itd. „Państwo mi w niczym nie pomogło” – to doświadczenie matek dzieci ze specjalnymi potrzebami ostatniego 30-lecia.
Kobiety mogą to zmienić, ale musimy się wyzwolić z fałszywej narracji o indywidualnej odpowiedzialności każdej z nas za warunki życia. Zamieńmy samotną walkę we wspólną walkę!
Pani Beacie nie wolno nawet usiąść
Ta wspólna walka i solidarność kobiet powinna oznaczać również to, że w jej ramach każda z nas będzie traktowana z takim samym szacunkiem. Czy będzie to gwiazda Kongresu Kobiet, czy pani pracująca przy ochronie tego wydarzenia. Tymczasem, jak dowiedziałam się z rozmowy z jedną z pracownic firmy wynajętej przez organizatorki Kongresu, podczas gdy uczestniczki paneli mogły korzystać z VIP-owskiej toalety i darmowych posiłków w wydzielonej restauracji, ona zmuszona była kilkanaście godzin stać (choć obok było dostępne krzesło) bez możliwości odejścia choćby na chwilę, by coś zjeść lub wypić. To odrażający przykład nadużycia władzy klasy średniej nad kobietami i ich ciałami. Bo te nadużycia w Polsce dotyczą nie tylko sfery praw reprodukcyjnych, lecz także każdej innej potrzeby fizjologicznej, takiej jak zdrowie, odpoczynek, picie i jedzenie (gdy szef w pracy nie pozwala usiąść, mieć przerwę na herbatę, odebrać nadgodzin czy wziąć zwolnienia lekarskiego).
Przechodziłam obok tej ochroniarki – pani Beaty (imię zmieniłam) – kilka razy, zawsze stała na baczność, więc w końcu ją zapytałam, czemu nie usiądzie i zaczęłyśmy gadać o warunkach jej pracy na Kongresie. Potem przyniosłam Beacie kawę i ciastko, poprosiłam też znajome, które zostawały na Kongresie dłużej, by do niej zajrzały później z czymś do jedzenia. Wieczorem rozmawiałyśmy jeszcze przez telefon, dzięki czemu dowiedziałam się, jak słabo została zabezpieczona ta masowa impreza. Za mało pracowników ochrony, brak opieki medycznej itd. Oszczędności i outsourcing – dwie zmory III RP – znów dały o sobie znać. I opowiedzieć o nich mogą tylko pracownice i pracownicy.
Autorytarni szefowie, potulni pracownicy
Z prekarnością wiąże się też zjawisko przemocy. Pracownicy żyją w ciągłym lęku przed utratą pracy i przez to muszą się zgadzać nie tylko na niższe wynagrodzenia, lecz także na różne formy przemocy psychicznej czy seksualnej. Muszą też dostosowywać się do autorytarnego modelu relacji. Nie dlatego, że to lubią, ale dlatego, że alternatywa, czyli brak dochodu, przeraża bardziej.
Autorytarny model relacji szef – pracownik występujący w polskich firmach (prywatnych i państwowych) staje się modelem relacji społecznych w ogóle. Nie dziwmy się, że terroryzowani w miejscu pracy ludzie są nie tylko sfrustrowani, lecz także bardziej skłonni do kanalizowania tego stresu w faszyzm czy przyzwolenie na zamordystyczną władzę. Ta refleksja powinna być trzonem debaty o deficycie demokracji w dzisiejszej Polsce.
Nie zbudujemy społeczeństwa prawdziwej wolności, jeśli nie będziemy jej zapewniać w relacjach pracy. Dopóki takie słowa nie padną z głównej sceny Kongresu Kobiet, pozostanie on wydarzeniem bez wpływu na realną zmianę społeczną – bardzo, bardzo nam potrzebną.
Przedruk tekstu z Gazeta.pl
