Dziesięć najlepszych dzieł literatury feministycznej 

Tłumaczenie: Paulina Kowalska 

Rachel Holmes, autorka biografii Eleanor Marx, proponuje nam szeroką listę tytułów, autorstwa od Jeanette Winterson po George’a Bernarda Shawa, które traktują o ,,największej światowej niesprawiedliwości”. 

jeanette Winterson double image

Sześć lat poświęconych pisaniu biografii Eleanor Marx skłoniło mnie do przyjęcia bardziej krytycznego spojrzenia na wszystko, co kiedykolwiek przeczytałam o zwalczaniu braku sprawiedliwości wobec kobiet i sprzeciwie wobec patriarchatu, który uczynił mężczyzn upośledzonymi. Życie z nią oraz jej radykalnymi przyjaciółmi u boku wniosło swego rodzaju zażyłość do mojego związku z prekursorami ideologii feminizmu. Mam nadzieję, iż Tussy – bo pod takim zdrobnieniem znana była Marx w swym gronie – spodobałyby się moje wybory.

Co składa się na dobry tekst o feminizmie? Zapewne właściwe podejście teoretyczne. Także odpowiednia doza humoru, mądrość, elokwencja oraz energia, by oto zainspirować do ponadczasowych zmian. Możliwe, iż niewyobrażalnych dla samej/go autorki/a. Moja lista zawiera zarówno literaturę faktu, jak i fikcję. Jest także poezja, utwory anglojęzyczne i tłumaczenia. Gdyby nie ograniczający mnie redaktorzy płci męskiej w liczbie dwóch, mogłabym zawrzeć moich propozycji znacznie więcej.

Brak równości płciowej pozostaje największą światową niesprawiedliwością, zaś wszelkie próby zwalczenia jej rozciągają się poprzez millenia oraz kontynenty. Prezentowane poniżej książki popędzają nasze zniecierpliwienie ku zmianom; czasem możemy jednak zagłębić się w pesymistycznym poczuciu, iż żadne zmiany nigdy nie nadejdą. Feminizm to nie impuls, nie jest to także produkt współczesności. Te dzieła literatury pozwalają nam uświadomić sobie, iż istnieje on od wieków. Nie ma potrzeby ponownego wynalezienia koła, tak samo jak nie podpisujemy fali morskiej, na której właśnie się unosimy; wystarczy nadać jej prędkości i rozmachu.

1. ,,Po co ci szczęście, jeśli możesz być normalna?” (2012), autorstwa Jeanette Winterson

168253_po-co-ci-szczescie-jesli-mozesz-byc-normalna_500

Ta książka dosłownie ratuje ludzkie życie. Niektórzy/re po jej przeczytaniu cofnęli się z krawędzi i dzięki niej podarowali sobie kolejną szansę. Bestseller lat osiemdziesiątych, ,,Nie tylko pomarańcze…” był ,,coverem…opowieścią, z którą mogłam żyć. Ta druga była zbyt bolesna”. Dwadzieścia pięć lat później Winterson konfrontuje się z nią, umieszczoną na znaczącym miejscu w rankingu literatury: ,,Ciężkie życie wymaga ciężkiego języka- tym właśnie jest poezja. To właśnie oferują książki- język wystarczająco potężny, aby wyrazić, jak się sprawy mają”.

2. ,,Fat is a Feminist Issue” (1978), Susie Orbach

71V9APD899L._SL500_AA300_

Innowacyjna w późnych latach siedemdziesiątych podróż po świecie cielesnego terroru i obsesji z ciałem związanych okazuje się – niestety – nawet bardziej aktualna obecnie. Orbach, aktywistka i psychoterapeutka, znana jest z udzielania wsparcia dla Endangered Bodies, światowej kampanii konfrontującej się z ludźmi czerpiącymi korzyść z panującej nienawiści do ludzkiego ciała. To wciąż narastający ruch dziewczyn, kobiet oraz mężczyzn, którzy nie godzą się na jednolitość w kwestii kanonów piękna.

3. ,,Pani Bovary” (1856), Gustaw Flaubert

733

Publikacja we Francji spotkała się z oskarżeniami o nieprzyzwoitość. Powieść po raz pierwszy została przetłumaczona na język angielski przez Eleanor Marx w 1886; w tym samym roku opublikowała ona ,,The Woman Question from a Socialist Point of View”. Postać Emmy Bovary prześladowała Tussy: ,,Jest głupia, ale dostrzega się w niej jakąś szlachetność. Jej życie jest jałowe, bezcelowe. I oto ta silna kobieta zaczyna czuć, że musi się czymś zająć- i zaczyna marzyć…W całej historii literatury nie ma nic bardziej żałosnego, aniżeli jej beznadziejne starania, by popaść w stan zakochania”.

4. ,,A Vindication of the Rights of Woman” (1792), autorstwa Mary Wollstonecraft 

Vindication Woman 001

Ten pryncypialny, pełen logiki wywód, był inspiracją do myślenia o prawach człowieka dla trzech kolejnych pokoleń. Wollstonecraft określa owe prawa jako niezbywalne i pochodzące od Boga, zaprzecza to więc możliwości, aby podarowane zostały jednej grupie społecznej przez inną. Wrogowie Deklaracji Praw Człowieka są proszeni o zanotowanie powyższego.

5. ,,Grając w ciemnościach” (1992), Toni Morrison 

51i-Ue-QrmL

Laureatka nagrody Nobla, Toni Morrison, jest najlepszą żyjącą obecnie filozofką, specjalizującą się w tematyce rasizmu, jego spójnością z tematyką równości płciowej oraz wpływowi na kulturę współczesną. Ta analiza polityczna oraz kulturalna, zawarta na dziewięćdziesięciu stronach, okazuje się, dzięki swej trafności, być ponad krytyką literacką.

6. ,,Strach przed lataniem” (1973), Erica Jong 

201208-omag-jennifer-weiner-jong-284xfall

Podobnie jak w przypadku Emmy Bovary, bohaterka stworzona przez Jong przypomina nam, iż feminizm tworzy nas złymi dziewczynami. „Wyzwolony seks jest absolutnie czysty. Wolny od potajemnych zagrywek. Nie ma tu walki o władzę. Mężczyzna nie ,,bierze”, kobieta zaś nie ,,daje”. Nie istnieje zamiar przyprawienia rogów mężowi, czy upokorzenia małżonki. Żadna ze stron nie usiłuje niczego udowodnić, ani pozyskać czegokolwiek od kogokolwiek. Wyzwolony seks jest najbardziej niewinną rzeczą ze wszystkiego. I rzadszą, niż jednorożec. Nigdy takiego nie miałam”. Opis pozbawionej hamulców przygody seksualnej Jong sprzedał się w ponad 20 miliardach egzemplarzy na skalę ogólnoświatową, wpadając w ręce zwłaszcza żonom, zmęczonym nieudanymi małżeństwami.

7. ,,The Meaning of Freedom and Other Difficult Dialogues” (2012), Angela Davis

628x471

Na tę książkę oczekiwałam całe moje dorosłe życie. Niezawodna kolekcja świetnych przemówień, traktujących o równości i sprawiedliwości społecznej. Okładka i jej zawartość ukazują zjawisko apartheidu jako plagę, która zatruwa życie nas wszystkich.

8. ,,The Poetry of Arab Women: A Contemporary Anthology” (2001), w edycji Nathalie Handal

Poetry_Arab_Women_300

Arabska tradycja tworzenia poezji sięga najdawniejszych czasów. Irakijczycy używają powiedzenia mówiącego, że jeśli rzucisz kamieniem, na bank uderzysz w poetę. Głosy arabskich poetek wciąż słyszane są zbyt rzadko. Pionierska antologia nagrodzonej poetki, Nathalie Handal (przełożonej Adrienne Rich), jest jedyna w swoim rodzaju.

9. ,,The Intelligent Woman’s Guide to Socialism, Capitalism, Sovietism and Fascism” (1928) , George Bernard Shaw

5855662439_c283fa53eb_z

Polly Toynbee mówi wszystko, co należy, w swojej przedmowie do arcydzieła Shawa. To istny łamacz niezliczonej liczby mitów i wymówek dla braku równości. Shaw nienawidzi biednych, współczuje bogatym, skłania się ku eksterminacji obu tych grup. Kobiety wszystkich klas społecznych winny wyzwolić się z okowów ekonomicznej zależności od mężczyzn. Wychowywanie dzieci oraz struktury rodzinne leżą w samym sercu patriarchatu; kapitalizm okazuje się czarnym charakterem tego dzieła. Ludzkość popychana jest przez inne siły, aniżeli własny interes. Mężczyźni nie będa wolni, nie zobaczą swego potencjału, dopóki kobiety, zdegradowane do roli niewolnic, nie zrobią tego samego.

10. ,,Saint Joan of Arc” (1936), Vita Sackville-West

saint-joan-of-arc-978144721435901

,,Pozornie zwykła dziewczynka w wieku lat dwunastu lub trzynastu, wpisuje się z hukiem na karty historii”. Opowieść o Dziewicy Orleańskiej, choć poruszana wiele razy, jeszcze nigdy nie została przedstawiona w taki sposób. Sackville- West prezentuje wieśniaczkę, żołnierza oraz świętą jako ikonę, na której miano zasługuje. Vita z pełnym zrozumieniem traktuje formę biograficzną; mamy ogromną, bezosobową narrację historyczną, a zaraz potem opowieść o przeżytym życiu.

design & theme: www.bazingadesigns.com