Dlaczego nauki ścisłe nie pociągają kobiet?
Moja córka wzięła udział w szkolnym pikniku naukowym po raz pierwszy, kiedy była w pierwszej klasie. Zachęciłam ją do tego, mimo że nie było to obowiązkowe dla pierwszaków. Projekt który tam zaprezentowała był bardzo prosty: eksperyment pokazujący jak działa elektryczność statyczna, przy użyciu płatek śniadaniowych i zwykłego grzebienia – świetny przykład użycia przedmiotów codziennego użytku aby zrozumieć naukowe idee, w sam raz dla pierwszoklasistów. Trójka dzieci z klasy mojej córki uczestniczyła w pikniku – oprócz niej jeszcze dwóch chłopców. W dniu prezentacji jeden z nich oznajmił jej – „dziewczyny nie powinny brać udziału w pikniku naukowym”. To był sześciolatek, który doszedł do tej wyraźnej konkluzji zapewne z pomocą jednego lub kilku dorosłych w swoim życiu – w domu swoim czy kolegów, w szkole, na placu zabaw, podczas oglądania telewizji. Nie ma znaczenia, gdzie i jak zdobył pojęcie o tym, ale to, że dziecko wywodzące się z aspirującej klasy średniej daje temu wyraz, mówiąc z niekłamaną pewnością – a to właśnie społeczny odbiór daje lub odbiera wiarę we własne zdolności, w tym przypadku dla dziewcząt, aby zajmowały się naukami ścisłymi. Wystarczające dowody znajdują się w literaturze, na to iż ten fenomen jest dość powszechny. I to jest jeden z głównych powodów tłumaczących dlaczego wiele kobiet jest odwróconych od nauk ścisłych, i to w dość młodym wieku.
W przypadku mojej córki ten incydent nie miał prawie żadnego, długoterminowego wpływu na jej postrzeganie nauk ścisłych jako potencjalnej ścieżki kariery. Zarówno ja jak i mój partner jesteśmy profesjonalistami w dziedzinie STEM (science-technology-engeneering-mathematics). Jest ona otoczona przez naszych przyjaciół, spośród których znakomita większość (w tym wiele kobiet) to tak jak my – specjaliści/tki w dziedzinie nauk ścisłych. Niestety, to nie jest przypadek z którym spotyka się większość dziewcząt, gdy stają przed taką samą sytuacją w wieku, w którym kształtują się ich zainteresowania.
Młode dziewczyny nie są jedynymi które muszą stanąć w szranki z przyjętymi z góry wyobrażeniami o kobiecych zdolnościach w tych dziedzinach. Również kobiety, już profesjonalistki spotykają się z tym. Kiedy byłam na międzynarodowej konferencji technicznej kilka lat temu, przechodząc z jednej sesji do drugiej, mężczyzna – uczestnik konferencji, zaczepił mnie i zapytał, czy wkrótce zaserwujemy uczestnikom konferencji kawę… Byłam ubrana w pół-formalne ciuchy, oraz miałam oficjalny identyfikator uczestniczki konferencji, który mówił iż pracuje dla IBM. Pomijając te wizualne znaki, pomylono mnie z osobą odpowiedzialną za kawę, mimo iż mogłam być osobą dającą wykład na konferencji (w rzeczywistości nią byłam). Byłam łagodnie podburzona, lecz ten incydent nie miał dla mnie znaczenia. Przyniósł jedynie kolejny przykład do mojej kolekcji jak postrzeganie społeczne szufladkuje kobiety w naukach ścisłych.
Powyższe przykłady pojawiają się zarówno w moim życiu prywatnym, jak i innych kobiet oraz dziewcząt które znam. Co należy zrobić? Systematycznie i publicznie pokazywać kobiecą rolę w nowych technologiach, naukach ścisłych i zapewnić mentorów/ki dla potencjalnych kobiet zainteresowanych tą ścieżką rozwoju, zaczynając od szkoły podstawowej. Te dwa incydenty które wspomniałam są jak wielka góra do pokonania na ścieżce karier w naukach ścisłych i technicznych dla kobiet, i właśnie Ci mentorzy/ki powinni/y zapewnić pozytywny bodziec, aby spróbować ją pokonać.
5 lat temu założyłam organizację pozarządową którą nazwałam „Więcej Aktywnych Kobiet w Informatyce” (w skrócie MAGIC), która zapewnia indywidualne przewodnictwo, w czasie od 4 do 8 miesięcy, dla dziewcząt w gimnazjach i szkołach średnich. Mentorzy/ki pracując z podopiecznymi nad projektami z dziedzin ścisłych, które sami wybierają, dając im pierwsze doświadczenie, oraz praktyczne i teoretyczne wsparcie. Ponadto, przynosi to możliwość ustalenia czy obrany kierunek jest dla nich właściwy. MAGIC swoją obecność zaznacza małymi krokami, które docenione są w referencjach dawanych przez uczestników/czki programu. Jesteśmy daleko od uzyskania kompletnego rozwiązania, ale MAGIC i niektóre podobne wysiłki pomagają nakierować sprawy na właściwy kierunek.
Ira Pramanick
Tłumaczenie: Patryk Zalasiński
