Think pink: Czy możemy odzyskać róż?

Kolor różowy nie cieszy się najlepszą sławą. Jest kojarzony niemal automatycznie ze stereotypowo rozumianą kobiecością i zabawkami przeznaczonymi wyłącznie dla małych dziewczynek. Coraz więcej artystów i artystek chce temu przeciwdziałać i przedefiniować znaczenie koloru różowego, nadając mu bardziej dojrzałe, a nawet rewolucyjne konotacje. 

collage1Fot. Nia Samuel-Johnson, PINKD

Począwszy od szminki w odcieniu Barbie pink, przez tysiące okładek czytadeł typu chick-lit, po stosy ckliwych kartek na Dzień Matki, róż łączy się z pewnym doświadczeniem kobiecości. „Zawsze powtarzam, że jeśli matka przytula dziecko, to ten uścisk na pewno ma kolor różowy. A to dlatego, że róż oznacza miłość, troskę i delikatność” – mówi Karen Haller, specjalistka w dziedzinie zastosowania kolorów w marketingu. 

W ostatnich latach widoczny jest jednak ostry sprzeciw dotyczący różu. Politycy i rodzice biorą udział w niekończącej się debacie na temat wpływu różowych zabawek na rozwój dziewczynek. Prowadzone są badania mające na celu wykazać ich powiązania z wyborem przyszłego zawodu, występowaniem zaburzeń obrazu ciała, a nawet dysmorfofobii. 

Laura Bates, założycielka projektu „Everyday Sexism” zwraca uwagę, że zjawisko „uróżowienia” dziewczynek od najmłodszych lat, sprzyja upowszechnianiu stereotypowych przekonań na temat ról społecznych kobiet i mężczyzn. Ostatnio kontrowersje wzbudziła choćby Stella – nowa bohaterka popularnej gry Angry Birds. Użycie koloru różowego w tym przypadku wywołało sprzeciw, bo zostało odebrane jako próba stworzenia gier tylko dla dziewczynek, mimo że w założeniu gra miała być w równym stopniu przeznaczona dla obu płci. 

Karen Haller przyznaje, że odbiór tego koloru na pewno nie jest jednoznaczny – choć przestajemy postrzegać róż jedynie jako kolor delikatności i matczynej opieki, to nasze skojarzenia są coraz bardziej negatywne. Ale jeśli róż nie oznacza już dłużej kobiecego ciepła, co w takim razie reprezentuje? „Niestety przede wszystkim słabość i brak intelektualnego rygoru” – mówi konsultantka ds. doboru kolorów, Angela Weyers. „Z tego powodu nie poleca się różu kobietom pracującym w środowisku biznesowym. Nosząc ubrania w tym kolorze bardzo łatwo mogą przestać być traktowane poważnie.”

W obliczu tego swoistego kryzysu wizerunkowego, liczne artystki postanawiają w swoich pracach na nowo odkryć róż i zbadać jego przewrotną naturę, także tę zakorzenioną w kulturze queer. Roxane Gay w zbiorze swoich esejów zatytułowanych: „Bad Feminist” mówi między innymi o sprzecznościach w postrzeganiu feminizmu i deklaruje, że: „jest złą feministką, bo uwielbia róż”. W ostatnim rozdziale swojej książki pisze: „Kiedyś mówiłam, że moim ulubionym kolorem jest czarny, bo to wydawało mi się bardziej adekwatne, jednak prawdą jest, że najbardziej podobają mi się wszelkie odcienie różowego. Jeśli kupuję jakiekolwiek akcesoria czy dodatki, to zwykle są one właśnie w tym kolorze.”  

GUNS02Ośmioletnia Abby z Luizjany pozuje ze swoją strzelbą. Fot. An-Sofie Kesteleyn

Podkreśla też, że okładkę jej książki celowo zdobi tytuł w odcieniu magenta. Jest o kilka tonów jaśniejszy niż buty noszone przez senatorkę stanu Texas, Wendy Davis, w dniu kiedy opowiedziała się przeciwko projektowi ustawy zaostrzającej dostęp do legalnej aborcji. Różowy tytuł znalazł się też na okładce albumu Beyoncé z ubiegłego roku. Zawiera on nagranie „Flawless”, które jest feministyczną deklaracją artystki i zawiera fragment utworu autorstwa nigeryjskiej pisarki Chimamandy Ngozi Adichie

Kolejnym przykładem jest szwedzka artystka Arvida Byström, która używa koloru różowego jako tła w większości swoich prac. Dzięki niemu fotografowane obiekty stają się jeszcze bardziej wyrazistym komentarzem do internetowej rzeczywistości, w której się porusza. „Dorastałam otoczona różem i absolutnie uwielbiałam ten kolor jako dziecko. Zresztą prawie każdy w dzieciństwie przechodził przez etap nienawiści lub miłości do tego koloru. Dla mnie jest on bezpośrednio związany z postrzeganiem dziewczęcości, dlatego zawsze będzie miał bardzo polityczną wymowę” – mówi Arvida. 

7d3da1ce-a5d6-490a-96fd-628a5200c454-680x1020„Maria” – jedna z prac Arvidy Byström

Byström śmiało osadza róż w kontekście feminizmu (choć podkreśla, że wcale nie znaczy to, że wszystkie feministki muszą pokochać różowy). Dokumentuje swoje życie w cyberprzestrzeni zainspirowana między innymi bajkową Lisą Frank. Byström twierdzi jednak, że nie używa różu w przewrotny czy buntowniczy sposób. Według niej róż ma wiele znaczeń, ale ona pracuje z symbolami kobiecości i stara się umiejscowić je w pozytywnym kontekście.  

Jednym z przykładów pożytecznego społecznie przesłania jest to, które niesie ze sobą niezależny projekt “Strzeż się koloru”. Artyści z Johannesburga malują różową farbą zniszczone budynki po to, by zwrócić uwagę na pogłębiający się kryzys związany z gospodarką mieszkaniową. 

0fb8a34b-0d41-446e-adf8-9ddd6ff03628-1020x1020 Strzeżcie się różu – Johannesburg, fot. Lungile Zuma

Brytyjskie artystki Liv Thurley i Aryana Hessami zostały kuratorkami projektu PINKD – wydały limitowaną edycję albumu zawierającego prace blisko 30 artystów badających temat różu we współczesnym społeczeństwie. Czasem eksploracja tego obszaru przynosi bardziej wstrząsające rezultaty, jak w przypadku projektu „My Little Rifle” belgijskiej fotografki An-Sofie Kesteleyn. Na jej zdjęciach amerykańskie dziewczynki dumnie prezentują swoją broń w kolorze jaskrawego różu. Bohaterki pochodzą głównie z południowych stanów, a najmłodsze z nich mają dopiero sześć lat. 

Na ironię zakrawa fakt, że w bardziej odległej przeszłości róż wcale nie był kojarzony z tanim sentymentalizmem. Na początku ubiegłego stulecia był uznawany za kolor odpowiedni dla chłopców, podczas gdy to niebieski był zarezerwowany dla dziewczynek. „Różowy był uważany za jasny odcień czerwieni, a czerwień to przecież kolor męstwa, kojarzony z siłą i wytrzymałością” – wyjaśnia Karen Haller.  „Jednak w latach 40. ubiegłego wieku specjaliści od marketingu celowo odwrócili te znaczenia. Obecnie zwłaszcza mocny jaskrawy róż jest daleki od prostolinijnej słodyczy. Jest dorosłą wersją jasnego różu kojarzonego z byciem bezbronnym i niewinnym jak mała dziewczynka. Mocny róż ma być zadziorny, świadomie wybierający go ludzie wysyłają światu już zupełnie inny komunikat.”

Autor: Priya Elan

Źródło: The Guardian

 Tłumaczenie: Elżbieta Salata

design & theme: www.bazingadesigns.com