Christabel Pankhurst – portret rozzłoszczonej damy znów odsłonięty
Narodowa Galeria Portretu w Londynie prezentuje pochodzący z 1909 roku obraz przedstawiający Christabel Pankhurst, radykalną sufrażystkę, której zwolenniczki zniszczyły sto lat temu kilka dzieł z kolekcji galerii.
Galeria postanowiła udostępnić dla zwiedzających słynny portet po raz pierwszy od osiemdziesięciu lat. Obraz przedstawia kobietę, która stała się ikoną radykalnego skrzydła ruchu brytyjskich sufrażystek. Wystawa ma przypominać choć wprawdzie nie celebrować, jak podkreśla kuratorka, Rosie Broadley o ważnym wydarzeniu z historii galerii: sto lat temu prezentowane tu obrazy stały się przedmiotem ataków protestujących kobiet. Dodaje także, że przez długi czas jedynymi portretami działaczek ruchu posiadanymi przez muzeum były zdjęcia dostarczone przez policję.
Obraz przedstawiający Christabel Pankhurst autorstwa Ethel Wright, po raz pierwszy pokazano w 1909 roku. Portret został kupiony również przez sufrażystkę, Unę Dugdale Duval.
Obraz ukazuje Christabel jako kobietę emanującą pewnością siebie, dumnie noszącą na piersi swą szarfę – symbol ruchu. Postać wyłania się z mroku, jakby zaraz miała przemówić głosem pełnym pasji. „To zachwycające dzieło jest bardziej dokumentem historycznym niż tylko zwykłym portretem” – mówi Broadley. „Miało stać się inspiracją do działania, przedstawiając Pankhurst jako liderkę kobiecego ruchu wolnościowego”.
Christabel była córką Emmeline Pankhurst, znanej działaczki i jednej z założycielek brytyjskiego ruchu sufrażystek, obdarzonej wybitnymi zdolnościami strategicznymi. Zniechęcona przez niewielkie efekty działań podejmowanych przez „umiarkowane” sufrażystki do 1912 roku nawoływała je do bardziej radykalnych posunięć.
Wystawa przypomina także o innych dramatycznych wydarzeniach, w tym o śmierci Emily Davison, która zginęła podczas wyścigów konnych w 1913 roku, stratowana przez królewskiego konia. Prezentuje też archiwalne zdjęcia sufrażystek podejrzanych o popełnienie przestępstwa przekazane galerii przez policyjne biuro kryminalne.
Zdjęcia policyjne przedstawiające radykalne sufrażystki – przez długi czas galeria dysponowała tylko tego typu portretami walczących kobiet.
Jednym z przedmiotów ataku był obraz Diego Velázqueza, Wenus z lustrem – zaatakowała go Mary Richardson uzbrojona w siekierę. W obawie przed kolejnymi incydentami władze zdecydowały, że kobiety odwiedzające galerię musiały zostawiać swoje torebki w szatni, tak by nie mogły wnieść ukrytej broni na teren wystawy. Muzeum Brytyjskie poszło wręcz o krok dalej – zezwalało na wstęp jedynie kobietom w towarzystwie mężczyzny gotowego wziąć odpowiedzialność za ewentualne szkody wyrządzone przez partnerkę.
Po ponownym aresztowaniu Emmeline Pankhurst w lipcu 1914, Anne Hunt (której prawdziwe imię to Margaret Gibb), wkroczyła do Galerii Portretu z rzeźniczym tasakiem i pocięła nim obraz przedstawiający założyciela muzeum, Thomasa Carlyle’a. Hunt otrzymała najwyższy możliwy wyrok – sześć miesięcy pozbawienia wolności, niebawem została jednak uwolniona. Jeden z wewnętrznych dokumentów prezentowany na wystawie mówi, że już 31 sierpnia kobieta próbowała ponownie wedrzeć się na teren wystawy, ale szybko dostrzegli ją strażnicy. Ukarano ją wtedy całkowitym zakazem wstępu do galerii.
Pełnej wielkości portret Christabel Pankhurst został namalowany w 1909 roku przez Ethel Wright, artystkę wspierającą ruch sufrażystek. Dzieło kupiła inna znana działaczka, Una Dugdale Duval, która wywołała wielkie zdziwienie odmawiając bycia posłuszną mężowi podczas wypowiadania słów przysięgi na własnym ślubie. Obraz przez lata był własnością jej rodziny i w 2011 roku został przekazany londyńskiej Narodowej Galerii Portretu.
Wystawa Sufrażystki: czyny, nie słowa potrwa do maja 2015 roku.
Autor: Mark Brown
Tłumaczenie: Elżbieta Salata
